عرف پرداخت در پیش خرید آپارتمان یکی از موضوعات مهم در خرید و فروش حوزه املاک به شمار می آید. به طور کلی، قوانین و مقررات خاصی برای عرف پرداخت تعریف نشده است و اغلب با توجه به نوع قرارداد و توافق طرفین تعیین می شود. پیش فروشنده و پیش خریدار مطابق با شرایط و زمان پروژه در مورد مبلغ پرداختی به توافق می رسند و سپس اقدام به تنظیم مبایعه نامه می نمایند.
در همین راستا، عرف پرداخت در پیش خرید آپارتمان در هر پروژه مبلغ متغیری خواهد بود. بر اساس قانون پیش فروش ساختمان 25 تا 35 درصد از بهای کل ملک در هنگام تنظیم قرارداد از سوی پیش خریدار به پیش فروشنده پرداخت می گردد. در واقع، این مبلغ به عنوان بیعانه در نظر گرفته می شود. هر چند با توجه به نوع قرارداد، متراژ واحد، محل آپارتمان و روند ساخت و ساز عرف پرداخت در پیش خرید آپارتمان می تواند تا 40 یا 50 درصد هم پرداخت شود.
عرف پرداخت در پیش خرید آپارتمان و شیوه پرداخت بر اساس به نوع قرارداد متغیر خواهد بود. قرارداد پیش خرید با توجه به زمان تحویل به سه دسته قرارداد قطعی، علی الحساب و ترکیبی تقسیم می شود:
در این نوع قرارداد پیش خریدار و پیش فروشنده به توافق می رسند که مبلغ مورد معامله به صورت یک جا پرداخت شود. در واقع، در طی یک قسط تمام مبلغ معادل با قیمت کل آپارتمان پرداخت می گردد. قراردادهای قطعی معمولاً در شرایطی منعقد می شوند که زمان تحویل واحد مشخص است و در طی چند ماه آپارتمان آماده تحویل خواهد شد. عرف پرداخت در پیش خرید آپارتمان در قرارداد قطعی کاملاً مشخص است و پیش فروشنده حق درخواست مبلغ بیشتر و افزایش قیمت را در طول اجرای قرارداد نخواهد داشت. به بیان دیگر، فروشنده باید پیش از انعقاد قرارداد تمام موارد از جمله افزایش هزینه های ساخت و ریسک تورم را در نظر بگیرد.
عرف پرداخت در پیش خرید آپارتمان با تنظیم قرارداد علی الحساب در مقایسه با قرارداد قطعی متفاوت است. در این نوع قرارداد، اقساط در دوره های زمانی مشخص تا زمان تحویل ملک باید پرداخت شود. یکی از مهم ترین تفاوت های قرارداد علی الحساب با قطعی این است که پیش خریدار آپارتمان را به قیمت روز خریداری می کند. افزایش نرخ تورم و به دنبال آن بالا رفتن هزینه های ساخت و ساز در اقساط محاسبه خواهد شد. در قرارداد علی الحساب تفاوت قیمت پیش خرید آپارتمان با توجه به شرایط در طول اجرای قرارداد و با توافق طرفین در نظر گرفته می شود. تعیین دقیق مبلغ اقساط و موعد پرداخت در هنگام انعقاد قرارداد به طور دقیق مشخص می شود تا از بروز اختلافات احتمالی میان طرفین معامله پیشگیری شود.
این نوع قرارداد ترکیبی از قراردادهای قطعی و علی الحساب محسوب می شود و در مقایسه با قراردادهای ذکر شده دارای تفاوت قیمت پیش خرید آپارتمان است. به بیان ساده تر، بخشی از قیمت کل آپارتمان به صورت قطعی و بخشی دیگر به صورت علی الحساب به پیش فروشنده پرداخت می گردد. در قراردادهای ترکیبی ابتدا بهای کل آپارتمان محاسبه می شود و سپس درصدی از آن در هنگام تنظیم مبایعه نامه پرداخت می گردد. پیش خریدار موظف است که درصد باقی مانده را به صورت علی الحساب به فروشنده پرداخت نماید. در این نوع قرارداد دو طرف معامله با یکدیگر برای شیوه پرداخت و بهای کل به توافق می رسند. پیش فروشنده این حق را ندارد که درصد پرداخت قطعی را افزایش دهد، اما درصد علی الحساب قابل تغییر است. نرخ تورم و هزینه های ساخت می توانند بر پرداخت مبلغ علی الحساب تاثیرگذار باشند.
نوع و مفاد قرارداد یکی از مهم ترین عوامل در تعیین عرف پرداخت در پیش خرید آپارتمان محسوب می شود. به طور کلی، پرداخت با توجه به روند پروژه یکی از روش های رایج و مورد پسند برای خریداران و فروشندگان است. به این ترتیب، درصدهای پرداختی در طول اجرای قرارداد مطابق با اقدامات فروشنده و نحوه پیشرفت ساخت و ساز تعیین می شوند. به عنوان مثال، اقساط در مراحل مختلف نظیر دریافت مجوزهای ساخت، گودبرداری، اجرای فونداسیون، بتن ریزی و آرماتوربندی، اجرای اسکلت اصلی ساختمان، کف سازی و سایر مراحل پرداخت می شوند. در نتیجه، زمان بندی برای دریافت اقساط با توجه به مراحل مختلف ساخت تعیین می گردد. پیش خریدار متعهد است که اقساط را مطابق با مراحل اجرای پروژه به پیش فروشنده پرداخت نماید.
عوامل متعددی بر عرف پرداخت در پیش خرید آپارتمان دخیل هستند و بر تفاوت قیمت ها تاثیرگذار خواهند بود. از مهم ترین این علل می توان به موعد تحویل آپارتمان، نحوه پرداخت، میزان بودجه خریدار و پیش بینی شرایط اقتصادی در زمان اجرای پروژه اشاره کرد. در واقع، عوامل داخلی و خارجی از اصلی ترین دلایل برای تفاوت قیمت پیش خرید آپارتمان شمرده می شوند. پیش از انعقاد قرارداد پیش خرید، لازم است هر دو طرف معامله جوانب کار را به خوبی بسنجند. این امر به آن ها کمک می کنند که روشی مناسب و سودآور را برای پرداخت انتخاب نمایند. برخی از این عوامل با بررسی دقیق قابل کنترل هستند، اما پیش بینی شرایط اقتصادی و بازار مسکن کار چندان ساده ای نیست. در واقع، رکود یا رونق در بازار مسکن (عرضه و تقاضا) می تواند بر زیان آور و یا سودآور بودن معاملات پیش خرید آپارتمان موثر باشند.
نرخ تورم و قیمت دلار (کاهش ارزش پول) دو عامل موثر دیگر بر تفاوت قیمت پیش خرید آپارتمان به شمار می آیند. چنان چه در طول اجرای قرارداد با افزایش نرخ تورم مواجه شوید، از میزان ارزش پول کاسته می شود. در نتیجه، ارزش اقساطی که به موعد تحویل نزدیک تر هستند، در مقایسه با اقساط ابتدای قرارداد کمتر خواهد شد. همچنین زمان تحویل یک عامل تعیین کننده در تفاوت قیمت پیش خرید آپارتمان محسوب می شود. این که آپارتمان در طی چند ماه به پیش خریدار تحویل داده شود و یا موعد تحویل چند سال در نظر گرفته شود، نقش مهمی در تعیین مبلغ اقساط خواهد داشت. پیش خریدار و پیش فروشنده باید با در نظر گرفتن عوامل درونی و بیرونی بهترین روش برای سرمایه گذاری را انتخاب نمایند تا دچار ضرر و زیان نشوند.
عرف پرداخت در پیش خرید آپارتمان یکی از موضوعات مهم در تنظیم قرارداد پیش فروش به شمار می آید. از آن جایی که مقررات خاصی برای این نوع معاملات در نظر گرفته نشده است، طرفین معامله می توانند با توافق تصمیم گیری نمایند و خود را به عرف بازار محدود نکنند. نکته قابل توجه در این نوع معاملات، نوع قرارداد، شرایط اقتصادی و آینده بازار مسکن است. پیش فروشنده و پیش خریدار می توانند با توجه به شرایط و زمان تحویل بر عرف پرداخت در پیش خرید آپارتمان و نحوه پرداخت به توافق برسند. به طور کلی، تنظیم مبایعه نامه پیش خرید آپارتمان باید به گونه ای باشد که منافع هر دو طرف معامله در نظر گرفته شود.