پیدا کردن ملک ایده آل یکی از چالش های سخت و زمانبری است که خریداران خانه با آن مواجه هستند. یکی از مراحل اصلی و بسیار مهم در این مسیر، روند سند زدن ملک است. اسناد ملکی دارای انواع مختلفی هستند و سند وکالتی یکی از انواع آن به شمار می آید. تبدیل سند وکالتی به تک برگ از مهم ترین این چالش ها محسوب می شود و شایسته است افرادی که قصد معامله با سند وکالتی را دارند، از مراحل و نکات قانونی تبدیل این نوع سند به سند تک برگ آگاهی داشته باشند. در برخی موارد، هنگام خرید یک ملک به دلایل متفاوت امکان انتقال قطعی سند میسر نیست و فروشنده ملک پس از توافق با خریدار، معامله را با سند وکالتی انجام می دهد. همچنین ممکن است معامله با مبایعه نامه و یا قولنامه انجام شود و هنوز سند رسمی ملک صادر نشده باشد. در این قبیل خرید و فروش ها، این امکان وجود دارد که یک ملک بین چند مالک دست به دست شود.
بر اساس قانون املاک و مستغلات، مالک باید دارای سند مالکیت معتبر (سند مالکیت تک برگی) باشد. بنابراین، در چنین معاملاتی، تبدیل سند وکالتی به تک برگ یکی از مهم ترین اموری است که باید انجام شود.
تبدیل سند وکالتی به تک برگ یکی از نکات مهم در معامله ملک محسوب می شود. به طور کلی، اسناد وکالتی از حقوق و اعتبارات قانونی سند تک برگ برخوردار نیستند و در این نوع از معاملات، ممکن است مشکلاتی به وجود آید. یکی از مشکلات رایج در این معاملات، امکان فروش ملک به صورت همزمان به چند نفر است. یکی از مهم ترین دلایل اهمیت تبدیل سند وکالتی به تک برگ این است که تا زمانی که سند قطعی برای آن صادر نشود، خریدار مالک اصلی محسوب نخواهد شد. اگر به هر دلیلی مشکلی برای فروشنده به وجود آید، به عنوان مثال، فروشنده فوت کند و یا به جنون مبتلا شود، در این شرایط اثبات مالکیت برای خریدار دشوار خواهد شد. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی توصیه می شود که در هنگام خرید ملک با سند وکالتی حتماً مبایعه نامه تنظیم شود. این امر اثبات کننده مالکیت خریدار خواهد بود.
یکی از پرسش های متداول این است که چرا معامله با سند وکالتی انجام می شود؟ اگر چنین معاملاتی انجام نشود، دیگر به تبدیل سند وکالتی به تک برگ نیاز نخواهد بود. در برخی موارد سند رسمی یک ملک آماده نشده و یا ممکن است سند ملک در رهن بانک باشد؛ و فروشنده تصمیم به فروش ملک خود دارد. در این شرایط، معامله با سند وکالتی انجام می شود. در این نوع معامله، فروشنده به خریدار وکالت بلاعزل می دهد. به این ترتیب، خریدار برای انتقال سند قطعی می تواند مراحل سند زدن با وکالت بلاعزل را دنبال کند. با این حال، در صورت فوت یا اختلالات روانی نظیر جنون و آلزایمر، وکالت بلاعزل خریدار باطل می شود و خریدار نمی تواند برای ملک مورد معامله به نام خود سند مالکیت دریافت کند. در هنگام انجام معامله با سند وکالتی، در یکی از دفاتر اسناد رسمی مبایعه نامه تنظیم شود تا در صورت بروز موارد پیش بینی نشده، خریدار بتواند ثابت کند که ملک را خریداری کرده است.
تبدیل سند وکالتی به تک برگ یکی از موارد آورده شده در ماده 147 قانون ثبت اسناد و املاک است. بر این اساس، طرفین معامله ضمن توافق نهایی، در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر شده و با امضای وکالت نامه خرید و فروش ملک انجام می شود.
پس از انجام مراحل قانونی معامله، لازم است مدارک لازم برای تبدیل سند وکالتی به تک برگ تهیه شود. سند مالکیت ملک، مبایعه نامه، مدارک هویتی (کارت ملی و شناسنامه)، پایان کار ساختمان، گواهی مفاصا حساب شهرداری و استعلام ثبت از جمله این مدارک به شمار می آیند. پس از آماده کردن مدارک باید مراحل زیر را طی کند:
1- مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی: شخص دارنده سند وکالتی این اختیار را دارد که از طرف فروشنده اقدامات لازم برای تبدیل سند وکالتی به تک برگ را انجام دهد. در این مرحله، نیازی به حضور مالک نیست و شخص دارای وکالت می تواند برای سند زدن با وکالت بلاعزل اقدام نماید و با ارائه مدارک درخواست دهد.
2- استعلام بدهی مالیاتی: در مرحله بعد از مراحل تبدیل سند وکالتی به تک برگ، باید به مراجع و سازمان های مربوطه مراجعه نماید تا از بدهکاری ملک استعلام گیرد. اگر سند در رهن بانک و یا به عنوان وثیقه گذاشته شده باشد، فرد دارنده سند وکالتی از آن مطلع می شود. پرداخت تمام بدهی ها بر عهده فروشنده است. دریافت جواز پایان کار، تسویه حساب با شهرداری و بدهی های مالیاتی از موارد ضروری برای تبدیل سند وکالتی به تک برگ به شمار می آیند.
3- استعلام ثبت: در این مرحله از تبدیل سند وکالتی به تک برگ، پس از بررسی تمام مدارک هویتی طرفین مورد معامله، نوبت به استعلام آخرین وضعیت سند ملک می شود.
4- مراجعه به سازمان امور مالیاتی: پس از انجام استعلام، دارنده سند وکالتی به اداره دارایی مراجعه می کند. پرداخت مالیات انتقال سند یکی دیگر از مراحل تبدیل سند وکالتی به تک برگ محسوب می شود. هنگامی که مالیات پرداخت شود، باید گواهی آن را به دفتر اسناد رسمی تحویل دهد.
5- ارسال مدارک به سازمان ثبت اسناد: مدارک، گواهی و استعلام های گرفته شده را در این مرحله از روند تبدیل سند وکالتی به تک برگ از طریق سامانه الکترونیک به سازمان ثبت اسناد و املاک ارسال می کنند. سپس نوبت به مراجعه حضوری به سازمان ثبت اسناد است. پس از مراجعه، فرم درخواست سند تک برگ را به صورت دقیق و صحیح پر می کند. بعد از انجام تمام مراحل، به باجه پستی سازمان ثبت اسناد مراجعه نموده، فرم مشخصات را به باجه تحویل می دهند تا پس از اتمام مراحل تبدیل سند وکالتی به تک برگ، سند پست شود.
گاهی اوقات به دلایل مختلفی نظیر آماده نبودن سند تفکیکی، فرار از مالیات و یا عدم زمان کافی برای دریافت سند قطعی، معاملات ملکی با اسناد وکالتی انجام می شوند. در این موارد، دارنده وکالت باید تمام مراحل تبدیل سند وکالتی به تک برگ را به دقت انجام دهد. سند تک برگ از جمله اسناد رسمی به شمار می آید و لازم است تمام اطلاعات هنگام تکمیل مراحل به درستی وارد شود. نکته پایانی این که تمام بدهی های مالیاتی و عوارض شهرداری باید پرداخت شود تا در هنگام دریافت سند تک برگ مشکلی به وجود نیاید.